Płyty drewnopochodne - rodzaje i zastosowanie

Różnego rodzaju płyty wytwarzane z drewna można odnaleźć w naszych domach niemal na każdym kroku. Coraz częściej służą już nie tylko jako elementy tworzące wykończenie domu, ale również jako składowe jego konstrukcji.

Ze względu na sposób obróbki i wytwarzania oraz rodzaj zastosowanego surowca rozróżnia się następujące rodzaje płyt drewnopochodnych:

• płyty sklejki;
• płyty wiórowe;
• płyty wiórowo – cementowe;
• płyty OSB;
• płyty paździerzowe;
• płyty wiórowo – paździerzowe;
• płyty pilśniowe.

Płyty zwane potocznie sklejką są materiałem kompozytowym, wytwarzanym poprzez klejenie nieparzystej liczby cienkich warstw drewna. Cienki arkusz drewna (o grubości do 3 mm), to fornir, który tworzy płytę. W zależności od jego grubości wytwarza się sklejkę cienkowarstwową lub grubowarstwową. Do produkcji wykorzystywane są rodzime gatunki drewna, takich jak olcha, brzoza, sosna buk oraz drewno pochodzące z drzew egzotycznych. Wytrzymałość i sprężystość sklejki jest uzależniona od liczby zastosowanych w czasie jej produkcji warstw drewna. Ponadto parametry wytrzymałościowe zależą też od kierunku przebiegu włókien w warstwach zewnętrznych oraz od kierunku działania obciążenia w stosunku do powierzchni płyty. Ze względu na odporność sklejki na działanie wody klasyfikuje się ją jako:

• sklejkę suchootrwałą (S) – przeznaczoną do pomieszczeń zamkniętych i ogrzewanych sezonowo;
• sklejkę półwodoodporną(W1) – przeznaczoną do pomieszczeń nieogrzewanych sezonowo
  i zawilgoconych;
• sklejkę wodoodporną (W2) – przeznaczoną do stosowania w wodzie, najbardziej odporną na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych.

W zależności od grubości oraz wilgotności – sklejka znajduje zastosowanie zarówno jako element konstrukcyjny, jak również wykończeniowy stolarki budowlanej. Na elementy konstrukcyjne stosuje się płyty o grubości nie mniejszej niż 8 mm i wilgotności poniżej 10%. Cieńsze sklejki, ale posiadające grubość przynajmniej 5 mm nadają się np. na okładziny ścienne.

Jak wskazuje ich nazwa – powstają z wiórów drzewnych, które łączy się z sobą pod ciśnieniem i w podwyższonej temperaturze przy użyciu klejów syntetycznych. Mogą mieć powierzchnię szlifowaną, oklejaną fornirem, pokrytą laminatem lub lakierem do drewna. Grubość płyt wiórowych to 3 do 50 mm. Najbardziej powszechnie stosuje się je w przemyśle meblowym, choć niekiedy występują też w elementach konstrukcji budowlanych, np. jako elementy ścian zewnętrznych. Z płyt wiórowych produkuje się też panele boazeryjne, stosowane do wykończania bądź dekoracji wnętrz.

Powstają podobnie jak płyty wiórowe – przy użyciu wiórów drzewnych. Wióry te łączy się jednak, dodając do nich cementowy zaczyn. Ze względu na słabe właściwości izolacyjne – zastosowanie płyt wiórowo cementowych nie jest zbyt szerokie. Najczęściej wykorzystuje się je jako tzw. płyty zrębkowo – cementowe w szalunkach traconych, stosowanych przy budowie ścian i stropów. Z materiału tego można także wykonywać izolację stropodachów wentylowanych.

Paździerze są zdrewniałymi częściami łodyg roślinnych, oddzielonymi od włókien poprzez międlenie. Do wyrobu płyt drewnopochodnych stosuje się paździerze lniane, konopne lub ich mieszaniny. Płyty wytwarza się poprzez utwardzanie materiału na gorąco oraz sprasowywanie go pod ciśnieniem przy jednoczesnym dodaniu kleju syntetycznego. Płyty paździerzowe mogą mieć powierzchnię nieszlifowaną, szlifowaną jednostronnie, szlifowaną dwustronnie oraz uszlachetnioną poprzez laminowanie lub fornirowanie. Jeśli chodzi o zastosowanie płyt paździerzowych, to powszechnie wykorzystuje je przemysł meblowy. Budownictwo stosuje te wyroby głównie jako materiał izolacyjny.

Powstają bardzo podobnie, jak płyty paździerzowe. Do ich produkcji, obok paździerzy wykorzystuje się jednak także wióry drzewne. Zastosowanie tych wyrobów jest niemal identyczne, co ich odpowiedników powstałych z samych paździerzy.

Płyty powstające z rozdrobnionych odpadów drewna iglastego oraz dodatku olejów schnących lub żywic syntetycznych. W zależności od stopnia sprasowania płyty pilśniowe mogą być:

• miękkie porowate;
• półtwarde (MDF);
• twarde;
• bardzo twarde (HDF).

Perforowane płyty porowate to doskonały materiał do wykorzystania w izolacjach akustycznych. Stosuje się je też do ocieplania podłóg. Znajdują zastosowanie w salach wykładowych, widowiskowych oraz innych budynkach użyteczności publicznej. Z płyt pilśniowych półtwardych wytwarza się meble, panele podłogowe, oraz listwy dekoracyjne. Stwarzają szerokie możliwości wzornicze, ponieważ można je okleinować , laminować oraz frezować. Podobne zastosowanie mają płyty pilśniowe twarde. Jednak ich dodatkową zaletą jest to, że są bardziej odporne na działanie niekorzystnych warunków cieplno-wilgotnościowych. Mogą być zatem stosowane w sytuacjach, kiedy wilgotność względna jest podwyższona. Powierzchnię płyt pilśniowych można uszlachetnić poprzez gruntowanie farbą, szlifowanie, lakierowanie lub oklejanie, co stwarza szerokie spektrum ich stosowania.

Bardzo popularne i stosowane powszechnie przez budownictwo płyty wiórowe, prasowane trójwarstwowo, po uprzednim ukierunkowaniu wiórów drzewnych. W warstwach zewnętrznych  – wióry ukierunkowuje się równoległe do osi płyty, natomiast w warstwie środkowej – prostopadle. Prasowanie odbywa się w wysokiej temperaturze i przy dużym ciśnieniu. Spoiwem łączącym są różnego rodzaju żywice. Dodatkowo, płyty poddaje się natryskowemu działaniu kleju lub emulsji woskowej, co ma za zadanie zwiększyć odporność wyrobów na działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych. Płyty OSB dzieli się na:

• płyty OSB 1 i OSB 2 – przeznaczone do stosowania ogólnego wewnątrz budynków, w warunkach suchych. Za warunki suche uznaje się warunki o temperaturze 20 stopni Celsjusza i wilgotności względnej przekraczającej 65% jedynie przez kilka tygodni w roku;
• płyty OSB 3 – o zastosowaniu konstrukcyjnym wewnątrz i na zewnątrz budynków, w warunkach o umiarkowanej wilgotności;
• płyty OSB 4 – przeznaczone do zastosowania w konstrukcjach nośnych pracujących wewnątrz i na zewnątrz budynków, w podwyższonej wilgotności powietrza i zwiększonym obciążeniu mechanicznym. Konstrukcje nośne, to konstrukcje przenoszące obciążenia w budynku, np. stropy, ściany, podłogi, czy pokrycia dachowe;
• płyty OSB HOH – płyty OSB 3, pokryte obustronnie płytą HFD o dużej odporności na wilgoć i odkształcenia oraz o dużej wytrzymałości. Warunki przyjmuje się za wilgotne, kiedy temperatura powietrza wynosi 20 stopni Celsjusza, a wilgotność względna przekracza 85% przez kilka tygodni w roku.

Inną odmianą płyt wiórowych są płyty MFP. Inaczej niż w przypadku płyt OSB, w procesie ich produkcji wióry drzewne ulegają rozproszeniu , co zapewnia płycie jednorodną strukturę. Zwiększa to także odporność na odkształcenia i ułatwia cięcie płyt (krawędzie nie strzępią się).
Płyty wiórowe znajdują bardzo szerokie zastosowanie. Od tworzenia sztywnego poszycia pod pokrycia dachowe, poprzez możliwość wznoszenia ścian działowych, pokrycie ścian, podłóg i stropów, czy jako baza do zabudowy meblowej. Sprawdzają się także jako materiał konstrukcyjny w przypadku domów szkieletowych. Zastosowanie płyt ułatwia łatwość ich montażu (krawędzie są łączone na pióro o wpust), struktura płyt zapewnia także stabilne mocowanie wkrętów, zszywek, itp. Dodatkowo, płyty MFP są szlifowane, dzięki czemu charakteryzują się gładką powierzchnią.