Dodatkowo kamienne elewacje odporne na warunki atmosferyczne, uszkodzenia mechaniczne i bardzo łatwe w renowacji - wymieniany jest tylko uszkodzony element, nie ma potrzeby demontażu całej okładziny. Kamiennymi płytami można wykończyć całą fasadę lub tylko jej część, np. podkreślając marmurem reprezentacyjne wejście. Jaki kamień najlepiej wybrać na elewację? Specjaliści zalecają gatunki z kamieniołomów położonych jak najbliżej miejsca budowy. Są łatwo dostępne, a co za tym idzie konkurencyjne cenowo i zdecydowanie bardziej wytrzymałe od kamieni importowanych. Wbrew pozorom ma to duże znaczenie w wypadku wielu gatunków, zwłaszcza marmurów i piaskowców, które z czasem tracą intensywną barwę i matowieją. Granit, który ukształtował się w rodzimym klimacie zniesie o wiele więcej, niż piaskowiec abisyński, sprowadzony wprost z upalnego serca Afryki, gdzie panują odmienne warunki atmosferyczne. Pomimo jego piękna i intensywnej, złocistej barwy, lepiej użyć polskiego granitu o ciekawym rysunku lub rodzimego "zwyczajnie żółtego" piaskowca przyzwyczajonego do wiatru, mrozu i deszczu. Piaskowiec z Wyżyny Abisyńskiej w rodzimym klimacie już po kilku latach straci złocistą barwę i zacznie szarzeć.
Moda na kamień
Elewacje kamienne najczęściej wykonywane są z piaskowców i wapieni, ze względu na łatwość obróbki i niewysoką cenę tych materiałów. Według obowiązującej mody zazwyczaj powstają z płyt łupanych i niepolerowanych. Należy jednak założyć, że w tym wypadku moda została podyktowana względami ekonomicznymi - materiały polerowane są kosztowniejsze. Popularny ostatnio kamień to także łupek kwarcytowy. Najbardziej wytrzymałe i szlachetne lecz również najdroższe są wykończenia z granitu i marmuru.
Piaskowce, wapienie i łupki kwarcytowe
Wszystkie trzy skały zaliczane są w budownictwie do jednej kategorii okładzin ze względu na zbliżone właściwości użytkowe i fizykochemiczne. To dobrze poznany budulec - są używane od czasów starożytnych. Najczęściej stosowane jako okładzina pionowa na elewacje i podmurówki. Piaskowce oszałamiają paletą odcieni żółci, pomarańczu, czerwieni, błękitu i szarości, wapienie bogactwem rozmaitych rysunków, a łupki interesującą, lekko połyskliwą fakturą i szeroką paletą kolorystyczną. Zaletą wszystkich trzech skał jest mrozoodporność i łatwość obróbki, wadami mała wytrzymałość, ścieralność i nasiąkliwość.
Granity i marmury
Ze względu na wyjątkową trwałość są najbardziej polecane do wykonywania elewacji. W praktyce stosowane rzadko ze względu na wysoką cenę. Granit jest mrozoodporny, nienasiąkliwy, twardy, odporny na ścieranie i warunki atmosferyczne, a dodatkowo łatwo poddaje się obróbce. Granity występują głównie w różnych odcieniach szarości, choć można spotkać również odmiany czerwone, niebieskie, czy beżowe, często o bardzo skomplikowanym, ciekawym rysunku. Marmur, pomimo cech podobnych do granitu, w odróżnieniu od niego jest skałą o wysokiej nasiąkliwości, co powoduje, że z czasem traci intensywną barwę i zaczyna matowieć. Jest to skała o największej palecie barw i wzorów. Podobnie, jak granit, jest podatny na obróbkę oraz łatwy w polerowaniu.
Sposoby mocowania kamiennych elewacji
We współczesnym budownictwie stosowane są cztery metody mocowania elewacji z kamienia: pośredni montaż na sucho, montaż bezpośredni na sucho, bezpośredni montaż na mokro i montaż na kleju.
Pośredni montaż na sucho polega na mocowaniu kamiennych elementów do ściany za pomocą rusztów ze stali nierdzewnej, aluminium lub stali zabezpieczonej antykorozyjnie. Tę metodę można stosować wyłącznie na ścianach murowanych z cegieł i betonowych. W każdym innym przypadku zakotwienie będzie nieskuteczne. Dzięki rusztom obciążenie jest bowiem bezpośrednio przenoszone na elementy nośne budynku. Płyty kamienne do rusztu mocowane są za pomocą przykręcanych lub spawanych kotew, a pomiędzy okładzinami i warstwą termoizolacji zostaje szczelina powietrzna szerokości 2-5 cm.
Bezpośredni montaż na sucho również można stosować wyłącznie w wypadku murów betonowych i wykonanych z pełnej cegły. Elementy kamiennej elewacji w tym wypadku są mocowane kotwami ze stali nierdzewnej bezpośrednio do ściany przy pomocy kołków rozporowych. Metody suchego montażu mają tę zaletę, że prace można prowadzić w każdych warunkach pogodowych, również zimą.
Bezpośredni montaż na mokro także polega na mocowaniu kamiennych płyt za pomocą kotew ze stali nierdzewnej. Kotwy są jednak wprowadzane do wcześniej wywierconych otworów w ścianie i zabezpieczane zaprawą murarską. Elewacja uzyskuje pełną stabilność dopiero po pełnym związaniu zaprawy.
Montaż na kleju przypomina układanie glazury i jest najłatwiejszą metodą wykonania kamiennej elewacji. Po zagruntowaniu ścian preparatem poprawiającym przyczepność i wzmacniającym podłoże płyty są przyklejane przy użyciu zaprawy o podwyższonej wytrzymałości, a następnie spoinowane. Gotową elewację trzeba zabezpieczyć preparatem chroniącym spoiny przed szkodliwym działaniem wody.
Wybór metody montażu jest uzależniony od rodzaju ściany, którą ma ozdobić elewacja z kamienia. Jeśli jest wytrzymała, mocna, np. wykonana z betonu, można zastosować montaż bezpośredni. Na ścianie zbudowanej z betonu komórkowego odpowiedni będzie montaż pośredni na konstrukcji rusztowej, powiązanej z elementami budynku o wystarczającej wytrzymałości (np. wieńce). W przypadku lżejszych ścian pozostaje układanie elewacji na klej.
Jak dbać o kamienną elewację?
Kamień jest wytrzymały, jednak z czasem i on ulega erozji. Stałe oddziaływanie warunków atmosferycznych, związki chemiczne znajdujące się w wodach gruntowych, czy różnego rodzaju mchy i porosty, sprawiają, że z czasem niszczeją elewacje nawet z najtwardszych skał. Okładziny z granitów i marmurów, co kilka lat trzeba przeszlifować. Ten prosty zabieg zmniejsza nasiąkliwość kamienia i zwiększa odporność na zanieczyszczenia. Co 5-7 lat niezbędna jest również impregnacja każdej kamiennej elewacji preparatami silikonowymi. W szczególności dotyczy to okładzin z piaskowców, wapieni i łupków. Wodoodporny środek wypełnia pory kamienia i spoin dokładnie uszczelniając elewację, jednak nie ograniczając paroprzepuszczalności. Najskuteczniejszą metodą na usunięcie wierzchniej, zanieczyszczonej warstwy elewacji z piaskowca jest piaskowanie. Warto jednak zadbać, by zabieg ten był wykonany piaskarkami o regulowanym ciśnieniu, ostrości i twardości ścierniwa, co pozwoli nie osłabić okładziny wskutek starcia zbyt grubej warstwy kamienia. Wapienie czyści się chemicznie przy pomocy roztworów kwasów szczawiowego i chlorowodorowego. Po zabiegu elewację należy starannie spłukać wodą, aby nie pojawiły się białe plamy. Każdy typ kamiennej okładziny można również zmywać wodą za pomocą myjki ciśnieniowej.
