Dlaczego fundamenty pękają?
Oprócz błędnego wykonawstwa fundamenty mogą pękać też z powodu:
- oszczędności czynionych na tym etapie budowy i zastosowania niewłaściwych materiałów do ich wykonania;
- nierównomiernego osiadania budynku;
- podmywania ich przez wody gruntowe;
- działania związków chemicznych znajdujących się w gruncie;
- rozsadzania przez rozrastające się korzenie okolicznych drzew;
- wysadzania w górę przez zamarznięty grunt.
Ostatnia z wymienionych przyczyn uszkodzenia fundamentów zdarza się w Polsce coraz częściej. Jest to spowodowane postępującym wzrostem poziomu przemarzania gruntu, który został przyjęty przed wielu laty i wciąż obowiązuje. Tymczasem, jak wiadomo klimat w naszym kraju wciąż ulega zmianom i staje się coraz surowszy. Fundament zawsze powinien być głębszy od poziomu przemarzania gruntu. W niektórych regionach Polski warto jednak zagłębić fundament znacznie bardziej, niż wynika to z obowiązującego poziomu przemarzania.
Poziom ten jest zależny od stref, na które podzielono Polskę. Dla strefy I przyjmuje się poziom przemarzania gruntu na głębokości 0,8 m, w strefie II – 1,0 m, w III – 1,2 m i w IV – 1,4 m. Gotowe projekty budynków niepodpiwniczonych zakładają na ogół fundamenty o głębokości 1 m. Trzeba jednak pamiętać, iż takie projekty zawsze dostosowuje się do warunków zabudowy, w tym także do poziomu wód gruntowych, czy poziomu przemarzania gruntu.
Ocena stanu faktycznego fundamentów nie jest zadaniem prostym, ponieważ są one usytuowane pod ziemią. Jednak oznaką, że coś niepokojącego dzieje się z podstawą domu są najczęściej pęknięcia lub rysy pojawiające się na ścianach nośnych budynku. Aby dogłębnie ocenić stan faktyczny fundamentów – należy je odkopać, oczyścić i zlecić wykonanie specjalistycznej ekspertyzy budowlanej.
Naprawa uszkodzeń fundamentów
Sposób naprawy fundamentu zależy w największej mierze od rodzaju materiału budowlanego, który zastosowano do wykonania podstawy budynku. Drugą kwestią decydującą o sposobie prowadzenia robót jest wielkość uszkodzeń fundamentu.
Jeśli fundament jest murowany w sposób tradycyjny – niewielkie rysy pojawiające się wzdłuż spoin nie są zjawiskiem szczególnie groźnym. Jest tak, jednak tylko w tych przypadkach, kiedy pęknięcia nie rozwierają się z biegiem czasu. Małe uszkodzenia, po ich uprzednim oczyszczeniu wypełnia się zaprawą murarską i obserwuje przez pewien czas, czy w tej samej okolicy nie pojawiają się kolejne.
Jeżeli natomiast pęknięcia są głębokie – ich reperacja za pomocą zaprawy z pewnością nie będzie zabiegiem wystarczającym. Wówczas konieczne jest dodatkowe zastosowanie klamerek spinających pęknięte fragmenty fundamentu. W przypadkach, w których uszkodzone są cale cegły w fundamencie – należy je wymienić na nowe, a czasami nawet wykonać specjalny wieniec z żelbetu. Jeżeli wymienione powyżej zabiegi naprawcze nie skutkują i uszkodzenia wciąż się powiększają – konieczne jest tzw. podbicie fundamentu, tj. jego całkowite pogłębienie i dodatkowe wzmocnienie.
Kiedy do czynienia mamy z fundamentem żelbetowym lub monolitycznym betonowym – napraw dokonuje się poprzez wykonanie podłużnych wgłębień w sposób prostopadły do istniejącego pęknięcia. W powstałych wgłębieniach umieszcza się metalowe pręty wzmacniające i dopiero wówczas na całość nanosi odpowiednią zaprawę murarską. Tym samym sposobem można też próbować naprawiać fundamenty prefabrykowane. Trzeba jednak pamiętać, iż przedstawiony sposób dotyczy jedynie niewielkich uszkodzeń, a każde większe rozejścia winny być konsultowane z wykwalifikowanym ekspertem budowlanym. Konsultacja taka ma na celu nie tylko ochronę budynku przed jego dalszym rozpadem, ale także dbałość o nasze własne życie i zdrowie. Dlatego też pod żadnym pozorem nie warto ignorować zaleceń uprawnionego projektanta.
Odmiennego od przedstawionych - sposobu naprawy - wymagają dość często stosowane w Polsce – fundamenty z bloczków fundamentowych. Ich ścianki są bowiem zbyt cienkie, aby móc wzmocnić je za pomocą, np. metalowych prętów. Takie fundamenty można naprawić przy użyciu płaskowników, które przykleja się do zewnętrznej powierzchni bloczków, stosując metodę wprost prostopadłego do pęknięcia – mocowania metalowych elementów. Do klejenia używa się specjalnych mas epoksydowych, a płaskowniki mają za zadanie nie dopuścić do dalszego postępu uszkodzeń fundamentu. Jeśli uszkodzenia są jedynie powierzchniowe, np. fundament murszeje lub odpryskuje z zewnątrz – do naprawy wystarczy zastosować siatkę zbrojącą o przekroju oczek od 5 do 6 mm.
Pamiętajmy!
Fundament jest podstawą i jednocześnie oparciem dla budynku. Zatem podczas jego wznoszenia warto zwracać szczególną uwagę na jakość i profesjonalizm prowadzonych robót. Wykonanie fundamentu zawsze winno przebiegać w zgodzie z zaleceniami projektanta lub architekta adaptującego projekt. Nanoszenie jakichkolwiek samodzielnych zmian nie jest na tym etapie budowy absolutnie zalecane. Dodatkowo, zgodnie z zasadą, mówiącą o tym, że lepiej jest zapobiegać niż leczyć – zlecajmy wykonywanie badań geologicznych terenu zanim przystąpimy do budowy. Trzeba bowiem wiedzieć, że w dużej części przypadków niszczycielską siłę w stosunku do naszych fundamentów wykazuje po prostu natura. Badania geotechniczne, choć nie są w Polsce wymaganym elementem – mogą skutecznie zapobiec wielu nieprzyjemnym niespodziankom, jakie zdarzają się dopiero po kilku lub nawet kilkunastu latach od momentu wzniesienia domu. Niekiedy wydatek rzędu kilkudziesięciu złotych jest w stanie zapobiec dużo kosztowniejszym i bardziej kłopotliwym pracom naprawczym nad źle skonstruowanymi fundamentami.
