Wybierając materiał do wykonania elewacji, warto zdawać sobie sprawę, że jej rola nie kończy się na podniesieniu walorów estetycznych budynku. Oprócz tej funkcji, elewacja powinna również zabezpieczać ściany zewnętrzne przed działaniem szkodliwych czynników atmosferycznych oraz niszczącym działaniem zanieczyszczeń chemicznych znajdujących się w powietrzu oraz wodzie opadowej.
Materiał elewacyjny powinien zatem charakteryzować się wodoodpornością, mrozoodpornością, odpornością na działanie słońca i promieniowania UV, a ponadto powinien być łatwy do utrzymania w czystości, a przy tym – ładnie się prezentować. Rynek handlowy oferuje spory wybór materiałów elewacyjnych o takich cechach. Poniżej prezentujemy krótki przegląd tego, co jest dostępne w sklepach i składach budowlanych.
Tynki tradycyjne na elewacje
Stosowane najczęściej na ścianach murowanych. Występują w postaci gotowych mieszanek lub proszku do rozrabiania na budowie. Nowoczesne tynki nie wymagają wykonywania obrzutki. W ich przypadku jedynie gruntuje się powierzchnię, kładzie tynk podkładowy i następnie – tynk dekoracyjny.
Tynki starszej generacji nakłada się w trzech warstwach: obrzutka (3-5 mm), narzut (10-15 mm) i gładź lub tynk ozdobny. Tradycyjne tynki występują w postaci cementowo wapiennej, cementowej i wapiennej. W budownictwie jednorodzinnym nie stosuje się na ogół tynków wapiennych. Są one bowiem słabe i używa się ich jedynie tam, gdzie jest to wymagane przez konserwatora zabytków, tj. do odnawiania elewacji objętych jego ochroną.
Tynki cienkowarstwowe
Tynki cienkowarstwowe istnieją tak długo, jak metoda lekka mokra ocieplania budynków. Mają bogatą kolorystykę i cechuje je różnorodność faktur. Są też łatwiejsze w nakładaniu niż tynki tradycyjne. Praca sprowadza się do nałożenie tylko jednej warstwy materiału.
Można stosować je na styropian, wełnę mineralną, beton oraz stare tynki cementowo-wapienne lub cementowe. Idealnie nadają się do wykonania zróżnicowań kolorystycznych na ścianach, podkreślenia detali architektonicznych lub wyróżnienia stref budynku. Nietrudno dopasować je do pokrycia dachowego oraz okien i drzwi domu. Występują jako:
- mineralne – bardzo trwałe, przepuszczające parę wodną i odporne na działanie deszczu, ale sprzedawane w ograniczonym zakresie kolorystycznym, w związku z czym często pokrywane farbami elewacyjnymi;
- silikatowe – doskonałe w bardziej zanieczyszczonym środowisku miejskim, elastyczne i odporne na deszcz, a ponadto przepuszczające parę wodną;
- żywiczne – ich najpopularniejszą odmianą są tynki akrylowe, są dostępne w różnorodnej kolorystyce i wykazują dużą odporność na działanie wody, nie są jednak tak dobrze paroprzepuszczalne;
- silikonowe i silikonowo-żywiczne – zachowują intensywność koloru przez długie lata, ulegają samooczyszczaniu podczas deszczu, zwiększają trwałość muru oraz są odporne na działanie wody i nie blokują przenikania pary wodnej powstającej w budynku.
Siding na elewacje
Siding mocuje się do drewnianego rusztu, zamontowanego na ścianach. Pod tym materiałem układa się warstwę ocieplenia ze styropianu lub wełny mineralnej. Siding ma postać paneli, które imitują drewno. Są one wykonane z modyfikowanego PVC, które wzbogaca się podczas produkcji o tlenek tytanu, plastyfikatory i stabilizatory. To właśnie dzięki tym dodatkom materiał elewacyjny staje się trwalszy i bardziej odporny na czynniki atmosferyczne.
Panele sidingowe są łatwe i szybkie w montażu. Choć materiał ten jest cienki, to nie umniejsza to jego trwałości. Poprawnie położony siding jest w stanie wytrzymać na elewacji nawet 50 lat. Dla zachowania jego dobrego wyglądu wystarczające jest w miarę regularne mycie. W razie wystąpienia uszkodzeń w elewacji – możliwa jest wymiana pojedynczych paneli. Trzeba jednak pamiętać, że prawidłowy montaż sidingu wiąże się z koniecznością stosowania różnorodnych elementów dodatkowych, które współtworzą ten system elewacyjny.
Elewacja z drewna
Drewnem można wykończyć od zewnątrz każdy rodzaj ścian. W tym celu używa się desek grubości 18-20 mm i szerokości do 14 cm, zwanych szalówkami. Najczęściej stosuje się drewno świerkowe, sosnowe lub modrzewiowe. Rzadziej jest to dąb, buk oraz jesion. Drewno jest surowcem naturalnym i ma dobre właściwości termoizolacyjne. Ponadto świetnie się prezentuje. Można nim wykończyć całą elewację lub jedynie poszczególne jej elementy, np. strefy wejścia, okolice okien, gzymsy lub wykusze.
Drewno na elewacji doskonale komponuje się z kamieniem, cegłą oraz z metalem. Pasuje i do tradycyjnych domów, i nowoczesnych. Należy pamiętać, że drewno wymaga impregnacji i systematycznego konserwowania.
Cegła elewacyjna
Do wykonania elewacji stosuje się cegły elewacyjne (licowe), klinkierowe lub silikatowe. Jest to ponadczasowy i dający wyśmienite efekty wizualne sposób na wykończenie budynku od zewnętrznej strony. Cegłą można okładać tak całe ściany, jak i poszczególne ich elementy. Stosując cegłę, często wyróżnia się część parterową budynku, podkreśla obecność cokołu lub zaznacza strefę wejścia do domu.
Elewację z cegieł najlepiej jest stosować na ścianach trójwarstwowych, ponieważ wówczas zewnętrzne wykończenie tworzy jedną warstwę ściany. Przy przegrodach jedno- i dwuwarstwowych trzeba pamiętać o wykonaniu nieco szerszego fundamentu, na którym elewacja będzie mogła się oprzeć. Zamiar zastosowania cegły trzeba zatem uwzględniać już na etapie projektowania budynku.
Inną kwestią jest, że tego rodzaju elewacja wymaga staranności podczas jej układania oraz systematycznych zabiegów pielęgnacyjno-konserwacyjnych. Cegły trzeba impregnować, a spoiny pomiędzy nimi – uzupełniać w razie potrzeby. Wadą ceglanych elewacji jest ich wysoki koszt.
Istnieje jednak sposób na uzyskanie podobnego efektu przy mniejszych nakładach finansowych. Doskonałą imitacją cegły klinkierowej są płytki. Są one lżejsze, cieńsze i kosztują mniej niż cegła. Na elewacjach układa się nie tylko płytki klinkierowe. Można również stosować płytki gresowe, silikatowe i kamienne.
Elewacje z kamienia
Elewacja wykonana w całości z tego samego rodzaju kamienia może wyglądać monotonnie i powodować niezbyt przyjemne wrażenia wizualne. Niekiedy jednak stosuje się ten materiał na całych ścianach budynku. Wówczas, od dołu układa się elementy szorstkie i chropowate, a w wyższych partiach – gładkie i sprawiające wrażenie lżejszych.
Częściej jednak kamień znajduje zastosowanie do wykończenia poszczególnych elementów budynku, np. naroży, cokołu, parapetów. Warto zauważyć, że jednocześnie są to elementy szczególnie narażone na zniszczenia, a kamień doskonale ochroni je przed działaniem niekorzystnych czynników zewnętrznych.
Przy dobrym połączeniu kamienia z innymi materiałami, np. drewnem, cegłą lub tynkiem – budynek jest w stanie prezentować się naprawdę okazale. Warto jednak zwrócić uwagę, że okładziny z naturalnego kamienia są drogie, a ponadto wymagają odpowiedniej oprawy. Dobrze wyglądają na domach, których dachy pokryto szlachetnymi materiałami.
Płyty włóknocementowe na elewacje
Włókno-cement jest bardziej popularny jako materiał służący do wykonywania pokryć dachowych. Jednak coraz częściej zobaczyć można go również i na elewacjach. Z włókno-cementu wykonuje się niepalne płyty elewacyjne. Mogą mieć one różne formaty, kolory i faktury.
Płyty włóknocementowe sprzedaje się jako niewykończone lub wykończone. Pierwsze z wymienionych trzeba samodzielnie malować lub pokrywać je tynkiem. Drugie zaś są już pomalowane na wybrany kolor lub pokryte laminatem. Płyty włóknocementowe mogą też być wykończone kruszywem kamiennym lub powłoką imitującą drewno. Powierzchnia płyt może być delikatnie ziarnista lub lekko ryflowana.
Montaż tego materiału na elewacji nie jest skomplikowany i umożliwia zastosowanie zewnętrznego ocieplenia ścian. Włókno-cement spotyka się najczęściej na domach wzniesionych w nowoczesnym stylu, gdzie bryła ma prostą formę.
