Gzymsy - projekt i wykonanie

Aktualnie powraca do łask inwestorów i coraz chętniej i częściej urozmaica się nim elewacje domów jednorodzinnych. Może on zwieńczać poziom elewacji, dzielić budynek na kondygnacje lub przyozdabiać okna, czy drzwi.
Przy planowaniu gzymsów warto kierować się zasadą, że poprawne projektowanie podziałów elewacji niewiele zmieniło się od czasów historycznych. Mimo, że technologie budowlane i technika wznoszenia domów zdecydowanie poszła do przodu, to do rozplanowania gzymsów potrzeba jest fachowej wiedzy, którą znano już przed wielu laty. Gzymsy powinny być rozmieszczone w sposób tradycyjny szczególnie wówczas, kiedy budynek ma stanowić realizację stylu architektury dworkowej.

Wprawdzie można próbować projektować gzymsy samodzielnie, ale potrzeba jest do tego specyficznego poczucia estetyki. Pamiętajmy, że elementy dekoracyjne są ozdobą jedynie wówczas, gdy w pełni harmonizują z sobą, współgrają z całością budynku i nie jest ich za dużo.

Gzymsy pojawiają się na elewacjach raczej w stałych miejscach i dobrze jest, jeżeli zasada ta jest zachowana. W miejscach mniej typowych mogą one jedynie oszpecić zewnętrzny wygląd domu i sprawić, że zamiast dekoracyjnie zacznie on wyglądać - dziwacznie. Jeżeli nie jesteśmy pewni, co do tego, na jakim poziomie i w jakim miejscu powinien znaleźć się gzyms – zaprojektowanie tych detali warto zlecić wykwalifikowanemu architektowi.

Osoba taka, posiadając odpowiednią wiedzę – podzieli elewację z zachowaniem zasad, która architektura respektuje od bardzo dawna. Zasady te można poznać studiując dość przestarzałą, ale wciąż obowiązującą w powyższym zakresie – literaturę fachową.
W ostatnim czasie pojawiają się także specjalne programy komputerowe, które można znaleźć na stronach internetowych producentów profili fasadowych.

Za pomocą tych programów można sprawdzić, jak dany element będzie wyglądał w konkretnym miejscu na naszej elewacji. W celu uzyskania konkretnej wizualizacji – wystarczy do programu wprowadzić cyfrowe zdjęcie własnego domu. Trzeba jednak przy tym pamiętać, że niekiedy dekoracja prezentuje się inaczej na monitorze komputera i inaczej wygląda w rzeczywistości. To, czy zaufamy programowi – to decyzja indywidualna.

Gzymsy można stosować zarówno wewnątrz pomieszczeń, jak i na zewnątrz, dekorując nimi elewację budynku. Drugie z wymienionych, to tradycyjne, znane od wielu lat elementy wystroju domów z ich zewnętrznej strony. Gzymsy zewnętrzne dzieli się na :

• gzymsy główne (koronujące), czyli wieńczące elewację;
• gzymsy międzypiętrowe, tj. dzielące budynek na kondygnacje;
• gzymsy nadokienne oraz podokienne, czyli zdobiące okolice okien z góry lub z dołu;
• gzymsy naddrzwiowe,  zwieńczające drzwi wejściowe do domu.

Na zaistnienie każdego z wymienionych powyżej rodzajów gzymsów na naszej elewacji są dwa sposoby:

• można zakupić gotowe profile gzymsów i zamontować je na elewacji

lub

• można zlecić wykonanie gzymsów w sposób ręczny fachowcowi.

Gotowe elementy dekoracyjne są dostępne w sklepach i składach budowlanych. Najczęściej wykonane są one ze styropianu lub polistyrenu ekstrudowanego. Firmy, które masowo zajmują się produkcją profili gzymsowych dysponują specjalnymi ploterami 3D, dzięki którym bez trudu kształtują w dowolny sposób elementy z płyt styropianowych. Na miejscu budowy nie wszyscy wykonawcy radzą sobie dobrze z cięciem styropianu w taki sposób, aby uzyskać idealnie taką samą powtarzalność kształtów tworzonych dekorów.

Montaż gotowych gzymsów polega na ułożeniu na nich siatki z włókna szklanego tak, aby zachodziła na pionową powierzchnię elewacji. Uprzednio jednak na gzymsy należy nałożyć warstwę zaprawy klejącej i dopiero w zaprawę wcisnąć siatkę. Po ułożeniu siatki zaprawę pozostaje wyrównać. Niekiedy, zamiast używać siatki odwijanej z rolki – lepiej i wygodniej jest zastosować paski o szerokości około 30 cm, które będzie łatwiej połączyć na zakład z siatką na powierzchniach płaskich. Na koniec na zamontowane elementy nakłada się tynk cienkowarstwowy. Jego barwa może być taka sama, jak cała elewacja lub dobrana do koloru elewacji na zasadzie kontrastu. Drugi wariant z pewnością uwypukli obecność gzymsów i sprawi, że staną się one zdecydowanie bardziej widoczne.

W gwarze murarskiej czynność formowania gzymsów w warstwie osłonowej z cegły nazywa się „wysadzaniem gzymsu”. Owo „wysadzanie” odbywa się poprzez stopniowe wypuszczanie kolejnych warstw muru z zastosowaniem układów rolkowych. Dość popularnym układem jest układ na tzw. wozówkę. Wówczas dwa rzędy cegieł ułożone są obok siebie i przełożone wysuniętą warstwą materiału, układanego na płasko. Górna warstwa gzymsu powstaje z cegły ciętej zgodnie z zaprojektowanym profilem dekoracyjnym. Trzeba pamiętać, że jeśli gzymsy mają duży wysięg i nie są wysokie – należy je kształtować na zbrojeniu lub opierać na stalowych belkach. Jeżeli ciężar własny gzymsu jest niewielki – na zbrojenie można stosować płaskownik zwany bednarką, układany w górnych częściach spoin pionowych. Zanim konstrukcja gzymsu nie uzyska odpowiedniej nośności musi być podtrzymywana przez deskowanie.

Ze względu na brak dobrych fachowców – gzymsy z betonu rzadko posiadają ostatnimi czasy bardzo skomplikowane kształty. Wykonanie takiego gzymsu nie jest bowiem proste i wymaga od wykonawcy znacznego kunsztu. Trudność i pracochłonność jest tym większa, im bardziej ozdobne jest profilowanie gzymsu. Gzymsy z betonu to konstrukcja żelbetowa (monolityczna). Taki gzyms pracuje podobnie, jak płyta balkonowa. Po zmontowaniu odpowiedniego i niezbędnego deskowania – należy ułożyć zbrojenie pod gzyms i połączyć je z wieńcem stropowym budynku. Następnie całość wypełniamy przygotowaną mieszanką betonową i pozostawiamy do związania. Prace wykończeniowe nad betonowym gzymsem przebiegają tak samo, jak w przypadku montażu profili gotowych oraz gzymsów kształtowanych w cegle. Na koniec pokrywamy powierzchnię gzymsu tynkiem cienkowarstwowym i malujemy farbą elewacyjną w wybranym kolorze.

COMPONENT {"params":{"text":"Uwaga !","id":"uwaga"},"component":"subheading"}

Przy ociepleniu ścian zewnętrznych wełną mineralną – wykonanie gzymsów w tym materiale izolacyjnym jest szczególnie trudne. Wynika to z faktu, że wełnę jest stosunkowo trudno ciąć. Na miejscu budowy raczej nie uda się zatem uzyskać profili o bardzo skomplikowanych kształtach. Wówczas można zlecić docięcie płyt profesjonalnej firmie, która stosuje cięcie strumieniem wodnym lub zastosować tańsze rozwiązanie, ale umożliwiające powstanie gzymsów jedynie
o prostej budowie. W powyższym celu wystarczy użyć płyt wełny mineralnej posiadających różne grubości, np. 18 i 20 cm i uformować gzyms poprzez szlifowanie papierem ściernym.