Płyty gipsowo-kartonowe zaczęto doceniać po drugiej wojnie światowej, jako materiał pozwalający szybko odbudowywać zniszczenia, a dodatkowo niedrogi, co miało duże znaczenie w powojennej sytuacji ekonomicznej. Dziś płyty gipsowo-kartonowe i ich odmiana – płyty gipsowo-włóknowe, dzięki swoim dobrym właściwościom izolacji termicznej i akustycznej są jednym z najpopularniejszych materiałów, znajdującym coraz to nowe zastosowania w budownictwie.
Płyty gipsowo-kartonowe składają się z gipsowego rdzenia oklejonego z obu stron kartonem, gipsowo-włóknowe to sprasowana gipsowa masa z dodatkiem celulozowych włókien. Początkowo płyty g-k, ze względu na brak odporności na wilgoć, mogły być używane wyłącznie do budowy i wykańczania ścian w suchych pomieszczeniach. Obecnie, oprócz zwykłych płyt, producenci oferują ich różne wersje i odmiany, znacznie rozszerzające zakres zastosowań. W bogatej ofercie rynkowej można znaleźć m.in.:
Standardowe płyty gipsowo-kartonowe – mają szary kolor kartonu. Ze względu na brak odporności na wodę mogą być stosowane wyłącznie w pomieszczeniach o wilgotności nie przekraczającej 70%, bowiem pod wpływem wilgoci pęcznieją i wypaczają się. Oferowane są płyty o różnej grubości, od 9,5 do nawet 25 mm oraz w licznych rozmiarach ułatwiających dopasowanie do konkretnych zastosowań. Najczęściej wykorzystywane są do wykańczania ścian w systemach tzw. suchych tynków i budowy lekkich ścian działowych.
Płyty gipsowo-włóknowe – są bardziej wytrzymałe od płyt g-k, o wyższej odporności na wilgoć i ogień, jednak również cięższe, droższe i mniej estetyczne. Nieużywanie do ich produkcji warstwy kartonu sprawia, że są na tyle wytrzymałe i odporne na wilgoć, iż można je zastosować nawet do wykonania warstwy zewnętrznej ścian w domach szkieletowych. Warunkiem jest zabezpieczenie takiej ściany hydroizolacją i osłonięcie lekką elewacją, np. drewnianą oblicówką, czy sidingiem.
Płyty wodoodporne – od zwykłych płyt odróżnia je kolor kartonu (zazwyczaj zielony), wynikający z nasączenia wierzchniej warstwy płyty środkiem hydrofobowym. Płyty wodoodporne przeznaczone są do pomieszczeń o wilgotności dochodzącej do 85%, zatem można ich używać w kuchniach i łazienkach. Żadne płyty g-k nie nadają się jednak do stosowania w pomieszczeniach o stale utrzymującej się wysokiej wilgotności – producenci nawet najbardziej odpornych wersji zastrzegają, że podwyższony poziom wilgotności powietrza nie powinien utrzymywać się we wnętrzu dłużej, niż 10 godzin.
Płyty ognioodporne – gipsowy rdzeń tego typu płyt jest wzmocniony siatką z włókna szklanego lub produkowany przez wymieszanie gipsu z luźnym włóknem szklanym. Zapobiega to kruszeniu płyty pod wpływem wysokiej temperatury. W płytach wyższej klasy impregnatem opóźniającym zapłon dodatkowo nasączona jest kartonowa okładzina. Jeśli ściana z płyt ognioodpornych ma rzeczywiście stawić czoło pożarowi powinna być wykonana na ruszcie stalowym zamiast drewnianego.
Płyty ognio i wodoodporne – są połączeniem płyt wodoodpornych i ogniochronnych. Rdzeń płyty jest wzmocniony szklaną siatką lub włóknem, kartonowa okładzina nasączona impregnatem przeciwwilgociowym. Płyty tego typu znajdują zastosowanie przy wykonywaniu ścian o podwyższonej odporności na ogień w pomieszczeniach o wysokim poziomie wilgotności.
Płyty białe – to po prostu płyta g-k zagruntowana fabrycznie, którą po położeniu i zaszpachlowaniu można od razu malować.
Płyty jastrychowe – to oferowany od niedawna rodzaj płyt g-k służących do wykonywania podłóg. Mają na tyle wzmocnioną warstwę wierzchnią, że są w stanie znieść przeciętne obciążenia występujące podczas codziennej eksploatacji podłogi. Posadzki z płyt jastrychowych można wykańczać drewnem, wykładzinami tkaninowymi, bądź ceramiką. Na rynku dostępne są również płyty warstwowe, z wypełnieniem z wełny mineralnej, płyty pilśniowej, bądź
poliuretanowej pianki, o podwyższonej izolacyjności termicznej i akustycznej.
Płyty do gięcia – to specjalny rodzaj cienkich, miękkich płyt o grubości zaledwie 5-6 mm, przeznaczony do wykańczania powierzchni łukowatych i załamań. Przy ich pomocy można uzyskać nawet szerokie łuki o promieniu zewnętrznym dochodzącym do 110 cm.
Płyty ozdobne – służą do jednoczesnego wykończenia i dekoracji ścian. Zazwyczaj mają grubość 22 mm. Często wzmacniane są włóknem szklanym. Producenci oferują płyty ozdobne w setkach wzorów, faktur i kolorów. Ich cena jest znacznie wyższa od standardowych płyt g-k.
