Rodzaje ścian fundamentowych
Ściany fundamentowe mogą być monolityczne, czyli odlane z betonu, bądź murowane z bloczków z betonu komórkowego, betonowych lub keramzytobetonowych, a także pustaków zasypowych, a nawet silikatów, czy pustaków ceramicznych. Szczególnym rodzajem monolitycznych ścian fundamentowych są konstrukcje prefabrykowane. Do budowy ścian fundamentowych każdorazowo powinno się stosować materiały o dużej wytrzymałości na ściskanie, mrozoodporne, o jak najmniejszej nasiąkliwości.
Najważniejsze jest, by decyzję o rodzaju fundamentów podejmować jak najwcześniej przed rozpoczęciem budowy domu i by była to decyzja gruntownie przemyślana oraz przedyskutowana z architektem projektującym budynek, ewentualnie istniała możliwość dostosowania projektu gotowego. Od fundamentów w dużej mierze zależy bowiem trwałość i stabilność domu. Ich rodzaj nie może być podyktowany jedynie zasłyszana opinią, ceną, czy szybkością powstawania, a przede wszystkim tym, czy zapewnią odpowiednią nośność w warunkach hydro-geologicznych panujących na działce.
Monolityczne ściany fundamentowe
Zaletą klasycznych, betonowych ścian fundamentowych jest ich duża odporność na ściskanie i mała nasiąkliwość - dlatego beton najlepiej sprawdza się tam, gdzie ściany piwnicy muszą mieć szczególnie dużą odporność na zawilgocenie. Stąd zalecenie wykonywania betonowych fundamentów na gruntach niejednorodnych pod budynkiem i na działkach, na których występuje wysoki poziom wody gruntowej.
Podstawowa wada monolitycznych ścian fundamentowych to pracochłonność wykonania, związana z koniecznością budowy skomplikowanego drewnianego szalunku służącego jako forma odlewcza, a co za tym idzie czas niezbędny do wykonania fundamentów i ich spora cena. Wykonywanie ścian monolitycznych jest również mocno uzależnione od warunków pogodowych - w upalne dni beton wymaga pielęgnacji przez polewanie wodą, w chłodne dodawania plastyfikatorów poprawiających jego urabialność. Do wykonywania ścian monolitycznych używany może być jedynie beton klas C 12/15, C 16/20 lub C 20/25, najlepiej zamawiany w wytwórni, choć beton C 12/15 można przygotować na placu budowy, co jednak wydłuża czas wylania ścian fundamentowych i pogarsza ich jakość. Zyskiem jest niższa cena. Do wylania fundamentów najbardziej polecany jest beton wodoszczelny, o znacznie mniejszej nasiąkliwości od tradycyjnego.
Wykonywanie monolitów można przyspieszyć zastępując tradycyjne deskowania wypożyczonymi szalunkami wielokrotnego użytku - warto jednak dokładnie przekalkulować, czy taki krok się opłaci, bowiem niezniszczone elementy szalunku jednorazowego można wykorzystać na dalszych etapach budowy do deskowania stropów, czy wieńców. Dużą zaletą monolitycznych ścian fundamentowych jest także możliwość wykonywania rozmaitych wariantów zbrojenia - w zależności od potrzeb - w przeciwieństwie do ścian murowanych z bloczków, w których da się wykonać jedynie proste zbrojenie poziome.
Ściany fundamentowe monolityczne z prefabrykatów
Szczególnym rodzajem monolitów są prefabrykowane ściany fundamentowe wykonywane na zamówienie na podstawie projektu budowlanego. Wadą wyboru takiego rozwiązania staje się konieczność wynajęcia ciężkiego sprzętu do ustawiania ścian na ławach fundamentowych i zsynchronizowanie wszystkich elementów tak, by budowa przebiegała sprawnie. Przed zamówieniem prefabrykatów należy wylać ławy fundamentowe, poczekać aż zwiążą i wykonać izolację przeciwwilgociową.
Trzeba również zapewnić możliwość dojazdu ciężkiego sprzętu na plac budowy i wykonywania manewrów na działce. Jeśli uda się skoordynować te elementy ustawienie prefabrykowanych ścian pod klasyczny dom jednorodzinny może trwać zaledwie kilka godzin, a układanie stropu nad piwnicą można rozpoczynać już następnego dnia. Takie rozwiązanie wybitnie przyspiesza budowę piwnicy w porównaniu do klasycznych metod.
Wytwórnie oferują zazwyczaj prefabrykaty o szerokości od 2 do 6 metrów i o wysokości od 2,5 m wzwyż. Systemy składają się z cienkich betonowych płyt, łączonych zbrojeniem, zalewanych betonem na placu budowy w celu osiągnięcia konstrukcji stricte monolitycznej o żądanej grubości (nie przyspiesza wykonania ścian fundamentowych, gdyż trzeba czekać na związanie betonu) lub w całości gotowych ścian ustawianych ściśle obok siebie i łączonych jedynie cienką warstwą betonu na spoinach i z ławami fundamentowymi (następnego dnia można budować strop parteru). Zaletą ścian prefabrykowanych jest także gładkość powierzchni wewnętrznych ścian piwnicy, a co za tym idzie brak konieczności ich wyrównywania.
Ściany fundamentowe murowane
Murowane ściany fundamentowe wykonuje się szybciej i łatwiej od klasycznie wylewanych monolitów, gdyż nie wymagają skomplikowanego deskowania. Nadają się do wszystkich typowych konstrukcji domów w budownictwie jednorodzinnym. Ich wykonywanie zalecane jest na gruntach rodzimych spoistych i niespoistych, na działkach o niewysokim poziomie wód gruntowych.
Ściany fundamentowe tego typu najczęściej wznoszone są z betonowych bloczków z prozaicznego powodu - są najtańsze. Nieco droższe są bloczki keramzytobetonowe, jednak ich zaletą jest większa izolacyjność cieplna oraz mniejsza nasiąkliwość. Bloczki produkowane są w trzech standaryzowanych wymiarach o szerokości 12, 25 lub 38 cm, co pozwala na dość swobodne projektowanie grubości fundamentów. Są ponadto mrozoodporne i wytrzymałe na ściskanie, choć mają mniejszą wytrzymałość na obciążenia boczne od zbrojonego betonu, co jednak w budownictwie jednorodzinnym jest parametrem pomijalnym.
Innym materiałem używanym do murowania ścian fundamentowych są pustaki zasypowe z betonu lub keramzytobetonu. Pozwalają na budowę przegród o bardzo dużej wytrzymałości na ściskanie i obciążenia boczne. Są ponadto mrozoodporne i mają nasiąkliwość podobną do betonowych bloczków. Jest to jednocześnie najdroższy sposób budowania murowanych ścian fundamentowych, co definiuje koszt zakupu samych materiałów oraz duży nakład robocizny wynikający z konstrukcji pustaków - wyposażone są w duże otwory, które podczas murowania ścian wypełnia się betonem klasy C 12/15, w których dodatkowo można umieszczać zbrojenie pionowe. Podobnie jak betonowe bloczki, pustaki produkowane są w kilku rozmiarach o szerokości 12-40 cm, co pozwala na swobodny dobór grubości ścian fundamentowych. Producenci oferują ponadto pustaki narożnikowe, wieńcowe i połówkowe, dzięki którym w łatwy sposób można zamknąć szczyty i narożniki ścian.
