Jednym z częściej pojawiających się uszkodzeń na tynkach jest ich odparzanie. Przyczyn niepożądanego zjawiska może być kilka. Zaś sposób naprawy należy dostosować do powodu powstania odparzeń oraz do rozmiarów uszkodzeń.
Skąd odparzenia tynku?
O odparzeniach tynku mówimy wówczas, kiedy tynk odspaja się od podłoża. Takie miejsca są na otynkowanej powierzchni „głuche”, gdy uderzymy w nie młotkiem. Nieraz jednak, już po słabym puknięciu w tynk – pęka on i zaczyna odpadać. Jakie są przyczyny tej kłopotliwej sytuacji? Otóż niektórzy producenci tynków cementowo – wapiennych zalecają, aby tynku nie układać bezpośrednio na podłożu, tj. na ceramice, betonie komórkowym, silikacie itd., a przed nałożeniem tynku – wykonywać cementową obrzutkę. Doświadczenia wskazują jednak, że to właśnie na tynkach, położonych na obrzutce najczęściej pojawiają się odparzenia.
Prace tynkarskie lepiej jest zlecać wyspecjalizowanym i doświadczonym fachowcom. Osoby takie są w stanie samodzielnie ustalić, w jaki sposób i na jakie podłoże najlepiej jest kłaść tynk w danych warunkach. Tynki tradycyjne odparzają się najczęściej z powodu braku odpowiedniej ilości wody w masie tynkarskiej. Poprzez jej brak – proces hydratacji cementu zachodzi nieprawidłowo, czego następstwem są spękania i odparzenia tynku. Uszkodzenia w tynkach wielowarstwowych pojawiają się także na skutek nieprawidłowego złożenia ich poszczególnych warstw pod kątem paroprzepuszczalności oraz wytrzymałości mechanicznej. Stara i sprawdzona zasada tynkarska nakazuje układanie kolejnych warstw tynku w taki sposób, aby w kierunku „od muru” pojawiały się warstwy coraz bardziej paroprzepuszczalne i mniej wytrzymałe. Paroprzepuszczalność i cechy mechaniczne tradycyjnych tynków kształtuje wapno. Dlatego też dawniej, kiedy tynki sporządzano samodzielnie – do mieszanki przeznaczonej na każdą kolejną warstwę dodawano go w coraz większej ilości. Aktualnie sprawa komplikuje się, ponieważ na budowach głównie wykorzystuje się gotowe mieszanki fabryczne. Do wytwarzania tych mieszanek producenci stosują dodatki i domieszki chemiczne, których rodzaju nie jest w stanie rozpoznać nawet doświadczony tynkarz. Dodatki te bywają wrażliwe na:
- temperaturę stosowania tynku,
- czas jego mieszania,
- ilość dodawanej wody, i wiele innych czynników.
Z tego powodu ustalenie przyczyn powstawania odparzeń w tynkach jest w praktyce niemożliwe dla wykonawcy. Jednak sprawę zawsze warto zgłaszać do producenta. Jeśli nawet nie uzna on naszej reklamacji – to być może przynajmniej zastosuje inny dodatek chemiczny w przyszłości.
Renowacja tynku z odparzeniami
Naprawa odparzonego tynku zależy od rozmiaru powstałych uszkodzeń. Jeśli tynk został położony nieodpowiednio lub jeśli mieszanka była wadliwa – prawdopodobnie najbardziej opłacalnym będzie skucie tynku w całości i wykonanie go od nowa. Jeśli odparzenia pojawiają się w wielu miejscach – istnieje zagrożenie, że wcześniej, czy później odparzeniu ulegnie także i powierzchnia, która dotychczas zachowuje dobry stan.
Z tego właśnie powodu nieracjonalne jest wykonanie jedynie miejscowych napraw. Jeśli natomiast odparzenia występują tylko w kilku miejscach – nie ma potrzeby usuwania tynku z całej powierzchni. Skuć należy jedynie miejsca odspojone od podłoża. Odkute i oczyszczone płaszczyzny podłoża należy zagruntować specjalnym preparatem i wyrównać z resztą powierzchni, właściwie dobraną zaprawą wyrównawczą. W niektórych przypadkach warto jest zastosować bezpośrednio na podłoże tzw. warstwę kontaktową. Do powyższego celu używa się najczęściej zapraw klejących, stosowanych powszechnie w systemach ociepleń. Bardzo ważne podczas renowacji odparzonego tynku jest użycie środka gruntującego. Zmniejsza on bowiem chłonność podłoża i zwiększa przyczepność nakładanego następnie materiału – do naprawianej powierzchni. Pamiętajmy także, iż na wyrównane miejsca nie można od razu nanosić gładzi gipsowych. Jeśli ubytki nie są bardzo duże – wystarczy z tym poczekać do następnego dnia. Pod gips także warto zastosować preparat gruntujący.
Zaprawy wyrównawcze
Zaprawy, które stosuje się do wyrównywania powierzchni można podzielić na:
- wylewki samopoziomujące,
- gęstoplastyczne zaprawy cementowe,
- szpachle stosowane, jako wierzchnia warstwa tynku.
Do renowacji odparzonych tynków stosuje się gęstoplastyczne zaprawy cementowe. Jeśli ubytki tynku są znaczne – najpierw należy nanieść specjalną zawiesinę. Najlepiej, gdy zawiesina ta będzie pochodzić od tego samego producenta, co zaprawa wyrównująca. Wówczas możliwe jest uzyskanie trwałego związania zaprawy z podłożem. Pamiętajmy, że im zaprawa gęstoplastyczna będzie bardziej chropowata, tym lepsza przyczepność do niej, warstwy wierzchniej. Dlatego też zarówno tradycyjnych tynków, jak i zapraw – w miejscach poddawanych renowacji – nie zaleca się zacierać na gładko.