Wiercenie w drewnie – jak wybrać wiertła do drewna

Wybór narzędzi odpowiednich do danych prac to jedna z podstaw sukcesu. Dlatego pracując z drewnem, trzeba wybrać wiertła przeznaczone właśnie to tego materiału. Wprawdzie stosując wiertła do metalu, poradzimy sobie również i z drewnem, jednak praca będzie mniej komfortowa, a możemy nawet uszkodzić opracowywaną powierzchnię.

Drewno jest wprawdzie stosunkowo miękkie, ma jednak specyficzną włóknistą strukturę i cechuje się niejednorodną twardością. Dlatego stosując do niego wiertła do metalu, ryzykujemy, że w początkowej fazie pracy narzędzie się ślizgać po powierzchni płyty czy deski, a na powierzchni powstaną nieestetyczne zarysowania albo wgłębienia.

_– _Przyczyną tego zjawiska jest kąt wierzchołkowy stosowany w wiertłach do metalu. Jest on zbyt duży do efektywnej pracy w drewnie – wyjaśnia Emil Sieligowski ekspert PROLINE – Ryzyko poślizgu możemy znacznie zmniejszyć wykonując uprzednio małe wgłębienie w miejscu wiercenia. Jeżeli jednak zależy nam na powtarzalności i precyzji, powinniśmy zawsze sięgać po wiertła do drewna – dodaje specjalista.

Wiertła do drewna mają nieco inną geometrię od wierteł do metalu, a także są wyposażone w specjalne ostrza centrujące, które prowadzą je na początku pracy oraz zapobiegają przesuwaniu się sprzętu w późniejszych fazach, np. kiedy wiertło natrafi na twardy sęk. Dzięki temu powstaje otwór okrągły i gładki, wolny od zadziorów i innych uszkodzeń powierzchni.

Wiertła do drewna dzielą się na kilka typów: kręte, płaskie i spiralne. Ich wybór zależy od rodzaju otworów, które zamierzamy wykonywać.

Kręte wiertła do drewna to najpopularniejszy typ. Wykonane z wysokiej jakości stali narzędziowej, służą do precyzyjnego wiercenia w drewnie otworów o średnicach od 3 do 30 mm i głębokości dochodzącej do 150 mm. Wiertła kręte mają dwie krawędzie skrawające, zwane także ostrzami, które tworzą z łysinkami kąt ostry (m.in. to odróżnia je od wierteł do metalu, w których kąt jest rozwarty).

Podczas pracy ostrza wykrawają najpierw obwód otworu, a dopiero następnie jego środek. Ze względu na małą twardość drewna i materiałów drewnopochodnych, kąt natarcia ostrzy wynosi w nich około 30°.

– Za centrowanie narzędzia podczas pracy nie odpowiadają krawędzie skrawające, a specjalne ostrze centrujące, przypominające z wyglądu ostry szpikulec i często nazywane żądłem – tłumaczy Emil Sieligowski – Wystaje ono poza ostrza, a jego kształt umożliwia bardzo łatwe zagłębianie się w materiał i osiowe prowadzenie narzędzia – dodaje ekspert. Efektywne odprowadzanie zwiercin zapewniają dwa głębokie, spiralne rowki, które na bieżąco wyprowadzają wióry na zewnątrz.

Płaskie wiertła do drewna służą do wykonywania otworów o większych średnicach (są one również nazywane wiertłami łopatkowymi lub piórkowymi). Wiertła płaskie mają bardzo prostą budowę i pozbawione są spirali odprowadzającej wióry. Część robocza jest w nich spłaszczona, a dwie zaostrzone krawędzie skrawające są proste. Za ustalenie osiowości otworu odpowiada ostrze prowadzące. Płaska głowica płynnie przechodzi w uchwyt cylindryczny.

Ponieważ na wiertła płaskie podczas pracy działają duże siły, najczęściej stosuje się w nich zakończony sześciokątem SW ¼  ̋. Zapewnia to pewne mocowanie w uchwycie wiertarskim, pozwala też na użytkowanie sprzętu ze specjalną przedłużką lub w uchwytach szybkozłącznych. Wiertła płaskie nie pozwalają wiercić zbyt precyzyjnie, jednak ze względu na szeroki zakres rozmiarów dochodzący do 45 mm, warto mieć je w skrzynce z narzędziami.

Wiertła spiralne czyli świdry pozwalają na precyzyjne wykonywanie otworów o dużych średnicach i głębokościach, np. w kłodach czy belkach. Charakteryzują się one rdzeniem jednozwojnym o kształcie spirali, który posiada tylko jedną łysinkę. Pojedynczy rowek wiórowy jest duży i umożliwia sprawne usuwanie zwiercin nawet z bardzo głębokich odwiertów.

– Świdry wyposażone są w gwintowany stożek centrujący. Działa on na zasadzie samogwintującej się śruby, dzięki czemu wciąga wiertło w drewno. Pozwala to na pracę praktycznie bez używania nacisku na narzędzie, wystarczy nim obracać_ – _tłumaczy ekspert.

Wiertła spiralne zakończone są sześciokątnym uchwytem, który umożliwia zastosowanie dużych momentów obrotowych i pozwala wyeliminować zjawisko obracania się narzędzia w uchwycie wiertarskim. Średnice świdrów dochodzą do 40 mm, a ich długość nawet do niemal pół metra.

Wiercenie w drewnie - sprzęt i akcesoria do zadań specjalnych

Wiertła kręte, płaskie i spiralne nie wyczerpują szerokiego asortymentu osprzętu do wykonywania otworów w drewnie. Występują bowiem różne modyfikacje, jak np. wiertła łopatkowe z gwintowanym ostrzem i dodatkowymi zadziorami na zewnętrznych krawędziach ostrzy, czy wiele innych rozwiązań pozwalających na efektywną pracę w drewnie i materiałach drewnopochodnych. Niektóre z nich, jak wiertła drążone lub do konfirmatów znajdą zastosowanie raczej wyłącznie w profesjonalnych pracach stolarskich.

Jednak dla każdego majsterkowicza będą przydatne dwa dodatkowe narzędzia. Są to wiertła cylindryczne (sedniki) oraz otwornice.
Wiertła cylindryczne, zwane też sednikami, przeznaczone są do wykonywania nieprzelotowych otworów o płaskim dnie, przystosowanych np. do montażu zawiasów puszkowych.
– Robocza część takiego wiertła działa na zasadzie frezu czołowego, usuwającego materiał za pomocą dwóch noży i półokrągłych ostrzy obwodowych – objaśnia Emil Sieligowski.

Natomiast otwornice służą do wykonywania otworów o naprawdę dużych średnicach, dochodzących do 140 mm, a nawet większych.
– Profesjonalne otwornice bimetalowe wykonuje się ze stali narzędziowej szybkotnącej. Można wycinać nimi otwory przelotowe nie tylko w drewnie i materiałach drewnopochodnych, lecz także tworzywach sztucznych, a nawet aluminium czy stali. Wymagają stosowania wiertła prowadzącego, dostosowanego do materiału, z którym aktualnie pracujemy – precyzuje specjalista.

Do narzędzi, które ułatwiają wiercenie w drewnie należą m.in. znaczniki do połączeń kołkowych. Przydadzą się przy wszelkich pracach związanych z budową mebli, gdzie łączenia tego typu wykorzystywane są bardzo często. Dzięki ich zastosowaniu w prosty sposób i bardzo precyzyjnie odwzorujemy układ otworów do nawiercenia w łączonych materiałach.

Innym przydatnym sprzętem są ograniczniki głębokości wiercenia.
– Te wykonane z metalu pierścienie zakładamy na wiertło, a następnie dokręcamy w wybranym miejscu, tworząc barierę dla zbytniego zagłębienia narzędzia. W ten sposób szybko i pewnie wykonamy całe serie otworów o dokładnie tej samej głębokości – podpowiada Emil Sieligowski.

Przy pracach z wkrętami, których łby wpuszczane są w deski czy płyty drewnopochodne, zadanie ułatwi nam nawiertak z fazownikiem. Narzędzie to wierci otwór pod wkręt, wykonując jednocześnie wgłębienie na jego zakończenie. Dzięki temu czas pracy będzie krótszy, nie będzie też potrzeby dodatkowo nawiercać zagłębień wiertłem o większej średnicy.

Jaką wiertarkę stosować do prac w drewnie

Wiercąc nawet w stosunkowo miękkim materiale, jakim jest drewno musimy pamiętać o tym, że każdy sprzęt ma założony konstrukcyjnie maksymalny pułap obciążenia. Wskazują go podawane przez producentów sprzętu maksymalne średnice odwiertów w poszczególnych materiałach. Ich przekroczenie wiąże się z  ryzykiem uszkodzenia narzędzia. O ile wiercąc w metalu czy w murze zwykle trzymamy się zaleceń, o tyle w przypadku drewna często je przekraczamy zwłaszcza, gdy stosujemy wiertła łopatkowe czy sedniki.

– Parametry podawane przez twórców sprzętu dotyczą głębokich odwiertów. Ponieważ sednik czy wiertła łopatkowe bardzo słabo odprowadzają wióry, wykorzystywane są najczęściej do płytkich odwiertów. W takim wypadku ich okazjonalne stosowanie raczej nie nadwyręży posiadanej wiertarki. Mimo to, warto stosować je z mocniejszymi maszynami, optymalnie dwubiegowymi lub sprzętem wolnoobrotowym – radzi Jarosław Bednarczyk.

W przypadku świdrów o dużych średnicach sprawa wygląda inaczej. Zwykle wykonuje się nimi bardzo głębokie odwierty, przez co obciążenia podczas pracy są znacznie wyższe. Dlatego wiertła kręte wymagają zastosowania naprawdę mocnych wiertarek.
– Do pracy ze świdrami świetnie nadają się… wiertarko-wkrętarki z wysokim momentem obrotowym. Sprawdzą się również wiertarki wolnoobrotowe i specjalistyczne modele dedykowane do pracy z koronami wiertarskimi – podsumowuje Jarosław Bednarczyk.

Wydawałoby się, że drewno jest stosunkowo mało wymagającym materiałem. W rzeczywistości jest jednak inaczej, dlatego, aby wiercenie w drewnie było naprawdę efektywne i precyzyjne, trzeba zaopatrzyć się w odpowiednie narzędzia. Wybór właściwego wiertła do drewna pomoże nam wykonać prace w optymalny sposób.